สังข์ทอง ตอน กำเนิดพระสังข์
คำศัพท์ที่ปรากฏในวรรณคดี เรื่อง สังข์ทอง ตอน กำเนิดพระสังข์
คำศัพท์ ความหมาย
กันดาร (กัน-ดาน) ลำบาก แห้งแล้ง
กำดัด กำลังรุ่น
กินนร (กิน-นอน) อมนุษย์ในนิยายมี ๒ ชนิด หนึ่งเป็นครึ่งคนครึ่งนก ท่อนบนเป็นคนท่อนล่างเป็นนก
อีกชนิดหนึ่งมีรูปร่างเหมือนคนเมื่อไปไหนมาไหนก็จะใส่ปีกใสหางบินไป ในเรื่องนี้เปรียบ เพื่อให้เห็นว่ามีรูปร่างงดงามอรชรอ้อนแอ้น
กูณฑ์ (กูน) ไฟ
เกษมศานต์ (กะ-เสม-สาน) โปร่งอารมณ์ ชื่นชม ยินดี
คลาไคล (คฺลา-ไคล) เดินไปเคลื่อนไป
จังฑาล (จัง-ทาน) มาจากคำว่า จัณฑาล หมายถึง ต่ำช้า
จุติ (จุ-ติ) เปลี่ยนสภาพจากกำเนิดหนึ่งไปเป็นอีกกำเนิดหนึ่ง (มักใช้กับเทวดา)
จู่ลู่ ดูถูก
โฉงเฉง เอะอะเอ็ดอึงเป็นทำนองเกะกะเกเร
ชลาลัย (ชน-ลา-ไล) แม่น้ำ
ดินดาน ดินทีจับตัวแข็งเป็นชั้นโดยมากเป็นประเภทดินเหนียว เนื้อแน่นที่น้ำไหลผ่านไม่ได้
เกาะตัวแข็งอยู่ใต้ผิวดิน
ถวิล (ถะ-หวิน) คิดถึง
ทับ กระท่อม
นงคราญ (นง-คราน) นางงาม
นอกชาน พื้นเรือนที่ยื่นพ้นชายคาระเบียงออกมา
นาวา เรือ
ประหวั่น รู้สึกหวั่นกลัว
ผันผาย กลับไป เดินไป
ผ่าน ครอบครอง เช่น ผ่านเมือง
เพริศพราย (เพฺริด-พราย) งามระยับ
ไพรสัณฑ์ (ไพร-สัน) แนวป่า
ภพไตร (พบ-ไตร) ในทางวรรณคดี หมายถึง โลกทั้งสาม คือ สวรรค์ โลกมนุษย์และเมืองบาดาล
ภิรมย์ (พิ-รม) ดีใจยิ่ง ยินดียิ่ง
ม้วยมรณ์ (ม้วย-มอน) ตาย
มี่ อึกทึก เสียงแซ่
เยาวมาลย์ (เยา-วะ-มาน) หญิงสาวสวย
รัน ตี
ร่ำไร อ้อยอิ่ง
เรี่ยราย กระจายเกลื่อนไป
สกล (สะ-กน) ทั้งหมด ทั้งสิ้น
สงกา ความสงสัย
สาแหรก เครื่องใส่ของสำหรับหิ้วหรือหาบ เป็นต้น ปรกติทำด้วยหวาย มี ๔ สาย
ตอนบนทำเป็นหูสำหรับหิ้วสอดไม้คาน สำหรับตอนล่าง ขัดกันเป็นสีเหลี่ยม
สำหรับวางกระจาดเป็นต้น
อางขนาง (อาง-ขะ-หฺนาง) อาย ขวยเขิน
อาจิณ (อา-จิน) เป็นปรกติ เสมอ ๆ